دانشمندان می دانند که ما به خواب نیاز داریم اما نمی دانند که چرا و چگونه مغز تصمیم می گیرد که احساس خواب آلودگی را در ما ایجاد کند. مطالعات جدید روی موش ها انجام شده و به این نتیجه رسیدند که سلول های مغزی به نام آستروسیت ها می سوزند و نیاز ما به خواب را از طریق آزاد کردن آدنوزین ایجاد می کنند.
آدنوزین یک ماده شیمیایی است که از طریق کافئین سرکوب می شود و احساس خواب آلودگی را در ما ایجاد می کند. هر چقدر که یک انسان یا یک حیوان بیشتر بیدار بماند، تمایل او به خواب افزایش پیدا می کند و در واقع یک فشار خواب برایش ایجاد می شود.
علت علمی خواب آلودگی هنگام درس خواندن
دانشمندان می دانند که ما به خواب نیاز داریم اما نمی دانند که چرا و چگونه مغز تصمیم می گیرد که احساس خواب آلودگی را در ما ایجاد کند. مطالعات جدید روی موش ها انجام شده و به این نتیجه رسیدند که سلول های مغزی به نام آستروسیت ها می سوزند و نیاز ما به خواب را از طریق آزاد کردن آدنوزین ایجاد می کنند.
آدنوزین یک ماده شیمیایی است که از طریق کافئین سرکوب می شود و احساس خواب آلودگی را در ما ایجاد می کند. هر چقدر که یک انسان یا یک حیوان بیشتر بیدار بماند، تمایل او به خواب افزایش پیدا می کند و در واقع یک فشار خواب برایش ایجاد می شود.
مطالعات قبلی به این مسئله اشاره کرده است که آدنوزین یک محرک برای فشار خواب محسوب می شود. این ماده ی شیمیایی در مغز در طول ساعات بیداری تجمع پیدا می کند و در نهایت به تحریک الگوی منحصر به فرد فعالیت مغز می پردازد که در طول خواب اتفاق می افتد. مطالعات جدید به این نتیجه رسیدند که آدنوزین حاصل از آستروسیت ها به شکل واضحی فشار خواب را تنظیم می کنند.
آستروسیت ها برعکس نورون ها باعث ایجاد جرقه الکتریکی نمی شوند و با سلول های پشتیبان اشتباه گرفته می شوند. این مطالعات نشان می دهد که مصرف دارو برای کم خوابی یا پرخوابی می تواند عامل آسیب به بدن باشد.
دانشمندان در طول آزمایشات همچنین ماده ای در ژنتیک موش ها پیدا کردند که باعث مسدود شدن آزادسازی آدنوزین و دیگر مواد شیمیایی از آستروسیت ها می شود. این تحقیقات روی خواب موش ها در مدت زمان کوتاه انجام شد و آزمایش های رفتاری از آن ها به عمل آمد و فعالیت مغزی آن ها به ثبت رسید.
آشفتگی و پراکندگی خواب در آن ها مورد بررسی قرار گرفت و به این نتیجه رسیدند که در مراحل اولیه خواب، الگو های فعالیت مغزی به گونه ای است که فشار خواب کم تر دیده می شود و البته همچنان مطالعات بیشتری روی نمونه های حیوانی مورد نیاز است تا الگوی خواب انسانی بهتر درک شود.
بعد از یک روز طولانی و مسئولیت ها و کار های مختلف، این که بخواهید چشمان خود را هنگام درس خواندن باز نگه دارید، کار راحتی نیست. ممکن است در هنگام درس خواندن احساس خواب آلودگی داشته باشید و به یاد سپردن چیز های مختلف برای تان سخت باشد، اما چرا؟ اینکه دقیقا وقتی کتاب رو روبروی خود باز می کنیم چشمانمان سنگین شده و خمیازه های پی در پی به سراغمان می آیند دلایلی دارد که شامل:
- وضعیت و حالت نامناسب ما هنگام خواندن
- درس خواندن در یک زمان نامناسب
- نوع کتاب در حال مطالعه
- قرارگیری در یک وضعیت تا اتمام مطالعه
- چرخه خواب – بیداری
- چرخه ATP-ADP
- شرایط پزشکی و بیماری ها
-
علل دیگر خواب آلودگی هنگام مطالعه
علاوه بر آنچه گفته شد، علل دیگری در این امر دخیل هستند که شامل:
فشار زیاد به ذهن
آیا می دانستید که مطالعه مداوم بدون کوچک ترین وقت و استراحت، باعث از دست دادن تمرکز می شود و ذهنتان را خسته می کند؟ هنگامی که چنین اتفاقی می افتد، کلمات و جملات مختلف حاصل از مطالعه در مغز شما شناور می شوند و مدام پراکنده می گردند.
مغز فقط 2 درصد از وزن بدن را تشکیل می دهد اما 20 درصد انرژی بدن را مصرف می کند. هر چقدر که بیشتر از آن استفاده کنید؛ انرژی بیشتری هم از دست می رود.
از دست دادن انرژی زیاد باعث کاهش گلوکز موجود در خون می شود و در نتیجه احساس خستگی شدید بعد از ساعت ها فکر کردن به شما غلبه می کند. راه حل این است که از مواد غذایی مناسب برای تغذیه مغزتان استفاده کنید.
اکثرا در دوران امتحانات، وعده های غذایی را نادیده می گیرند و تمرکز خود را به مطالعه اختصاص می دهند اما حتی اگر سه وعده غذا در طول روز مصرف کنید، باز هم ممکن است بدن شما با کمبود مواد مغذی برای تولید انرژی و سوخت مورد نیاز بدن و مغز دچار شود و احساس خستگی به شما غلبه کند. طبق مطالعات انجام شده، بسیار مهم است که هنگام مطالعه غذای خوب بخورید تا مغز تان قدرت بیشتری داشته باشد.
اگر می خواهید حافظه و تمرکز خود را بهبود ببخشید، کافی است مواد غذایی ساده مثل دانه کدو تنبل یا بلوبری استفاده کنید و برای بهبود حال و حوصله و روحیه تان از ماهی سالمون، سویا و دانه چیا استفاده کنید. همچنین اگر می خواهید انرژی مغز خود را بالا نگه دارید و در طول مطالعه کم تر خسته شوید، به دنبال غلات کامل و نان ارگانیک باشید.
محیط مطالعه
قطعاً می دانید فضایی که در آن مطالعه می کنید، اهمیت بسیار زیادی دارد و هرگز نباید داخل رختخواب یا بر روی تخت مطالعه کنید. هرگز نباید هنگام مطالعه میز شما شلوغ باشد. از طرفی محیط مطالعه باید کاملاً روشن باشد.
محیطی که در آن مطالعه می کنید، نقش بسیار مهمی در میزان خستگی شما دارد. بهتر است که از صندلی و میز راحت استفاده کنید که به بدن شما فشار نیاورد و همچنین تا جایی که می توانید نورهای طبیعی را در اتاق مطالعه راه دهید و سعی کنید کنار یک پنجره بنشینید. همچنین می توانید یک موزیک ملایم هم گوش دهید، موزیکی که بی کلام باشد.
انرژی تمام شده
اگر احساس کردید تغییری در رفتار مطالعاتی شما ایجاد شده است، احتمالاً انرژی تان به شدت کاسته شده است. به عنوان مثال همیشه عادت داشتید که 8 ساعت پشت سر هم مطالعه کنید اما اکنون سر پنج ساعت خسته شده اید.
علت آن این است که در گذشته استرس، فشار و خستگی زیادی را تحمل کردید و اکنون دیگر توانایی انجام آن را ندارید. پس بهتر است حتی در صورت انرژی داشتن، باز هم تعادل را رعایت کنید.
تمرکز روی عوامل منفی
قرار گرفتن در شرایط سخت ممکن است باعث شود که شما به بدترین ها فکر کنید و همیشه به فکر بدترین نتایج باشید. به عنوان مثال هنگام امتحان با خود تان فکر می کنید که اگر این درس را پاس نکنم هرگز فارغ التحصیل نمی شوم.
اگر فارغ التحصیل نشوم، نمی توانم شغل پیدا کنم. اگر شغلی پیدا نکنم، درآمدی نخواهم داشت و مدام این افکار منفی را در ذهن تان ادامه می دهید تا جایی که دیگر انرژی ذهنی باقی نمی ماند که بخواهید آن را صرف درس خواندن کنید و زود خسته می شوید.
در کنار این که ذهن تان را آرام می کنید، باید به بدن و جسم خود هم توجه داشته باشید. بعضی از عوامل فیزیکی هستند که باعث خستگی زودهنگام در مطالعه می شوند. مثلاً می توانید با مصرف مکمل ویتامین c، کمبود ویتامین بدن خود را جبران کنید.
اگر با سر درد، کاهش اشتها و بی خوابی در طول جلسات مطالعه مواجه می شوید، می توانید جلسات مدیتیشن و یوگا را به انجام برسانید و از لحاظ جسمی و ذهنی خودتان را آماده کنید.
غذاهای سالم بخورید، ورزش کنید و شب ها حداقل 7 الی 9 ساعت خواب کافی داشته باشید تا بتوانید مدت زمان بیشتری به مطالعه بپردازید و دیرتر خسته شوید.